Wat is Perniones
Perniones is de medische benaming voor de meer bekende wintertenen, wintervoeten en winterhanden. Bij mensen met winterhanden en wintertenen reageren de bloedvaatjes in de huid abnormaal op kou. Hierdoor krijgen ze rode of blauwpaarse, gloeiende plekken. Vaak jeuken de plekken ook erg. Dit gebeurt niet alleen in de tenen of handen. Sommige mensen krijgen de plekken op hun hielen, onderbenen, dijen of op de randjes van hun oren.
Hoe werkt Perniones
Perniones is een abnormale reactie van de kleine haarvaatjes in de huid op koude. De normale reactie bij blootstelling aan een koude omgeving is dat de oppervlakkige kleine vaten minder bloed doorlaten (vasoconstrictie), zodat er minder bloed naar de huid gaat. De kerntemperatuur van het lichaam blijft daardoor op peil, de temperatuur van de huid daalt. Als de huidtemperatuur te laag wordt, treedt een beschermingsmechanisme in werking, de vaatjes worden juist opengezet (vasodilatatie) en de huid warmt snel op, wordt rood en warm, gaat gloeien.
Bij perniones reageren de vaatjes anders. In de wat grotere vaten in de diepere gedeelten van de huid treedt na blootstelling aan kou een langdurige, aanhoudende vasoconstrictie (dichtknijpen van de vaatjes) op, die niet automatisch gevolgd wordt door vasodilatatie (vaatverwijding). De kleine haarvaten in de oppervlakkige lagen van de huid gaan wel maximaal openstaan, in een poging om de afsluiting in de diepte op te vangen.
Vooral de constante blootstelling aan lage temperatuur (rondom het vriespunt) in combinatie met hoge luchtvochtigheid en wind zijn van belang. Factoren zoals te strakke schoenen, te dunne sokken / kousen, vochtig klimaat en strakke handschoenen kunnen ook klachten doen ontstaan.
Klachten
Pijnlijke, rode tot blauwe, gloeiende, vaak jeukende, tintelende of branderige zwellingen op de vingers, handen, tenen, voeten, hielen, onderbenen, soms dijen, neuspunt, oorranden, na blootstelling aan koude. Soms kunnen er blaren, zweertjes of wonden ontstaan. Een complicatie is een bacteriële infectie. Meestal gaan de plekken vanzelf over binnen enkele weken. Perniones wordt meer bij vrouwen dan bij mannen gezien. Vooral mensen die veel in de koude buitenlucht of koude ruimtes werken kunnen er meer last van hebben, zoals boeren en slagers
Oorzaak
De oorzaak van dit abnormale reactiepatroon is niet bekend. Een erfelijke aanleg kan een rol spelen, omdat het in families voorkomt. Ook mensen met overmatig zweten van handen of voeten kunnen meer last hebben van perniones. Het ontstaan van de plekken wordt bevorderd door het dragen van te nauwe schoenen en handschoenen. Het wordt ook wat vaker gezien bij mensen met een slechte voedingstoestand, o.a. bij anorexia nervosa. Perniones moet worden onderscheiden van het Raynaud fenomeen.
Goed om te weten
De belangrijkste maatregel bij Perniones is zoveel mogelijk kou en vocht vermijden.
Wintervoeten of handen zijn niet gemakkelijk te genezen, het is dan ook beter ze te voorkomen. Zorg dat de voeten warm en droog blijven. Draag daarom leren schoenen, die niet te nauw zijn en wollen sokken.
Ook sokken van synthetische materialen veroorzaken teveel transpiratie, wollen sokken daarentegen stimuleren de bloedcirculatie.
Wisselbaden, afwisselend drie minuten in warm en een halve minuut in koud water, kunnen de klachten ook verlichten. Mogelijk helpen wisselbaden ook ter voorkoming van wintertenen, door het alvast wennen aan temperatuurswisselingen
Het is onduidelijk waarom veel meer vrouwen dan mannen last hebben van wintertenen. Het heeft mogelijk met hormonen te maken, want sommigen vrouwen krijgen minder last wanneer ze van anti-conceptiepil veranderen.
Erfelijkheid is een andere risicofactor – in sommige families komen wintertenen heel vaak voor.